vrijdag 29 juli 2011

Op de boot en 3M

"Pro-actief" noemde dr. Ben ons. Wij zeggen: bedankt 3M.
Dr. Ben en zijn vrouw Mercy op Dodi eiland.

Zo werden we welkom geheten op Dodi eiland, met muziek en dans.

Boten

Van dr. Ben hebben we te horen gekregen dat de tocht met de Medical Boat van het ziekenhuis niet door gaat, omdat de boot op het droge ligt vanwege reparaties. Een alternatief zou kunnen zijn dat we een week langer in het ziekenhuis blijven, bij chirurgie. Maar dr. Ben had ook bedacht dat we dan een week met hem en de directeur van een kliniek uit de buurt op een boot kleine medische centra zouden kunnen bezoeken om te zien hoe men daar werkt. Na overleg hebben we  besloten dat we liever lekker aan het werk gaan, dan toekijken hoe anderen werken.
Met Dr. Ben, zijn vrouw en hun privé chauffeur Kenneth hebben we een cruise van een dag op de MV Dodi Princess gemaakt. Zij hadden ons hiervoor uitgenodigd. De boot lijkt op de veerboot van Harlingen naar Vlieland, maar dan met zwembad, bar-b-que, hele luide muziek en veel swingende mensen. Vooral de rijkere Ghanezen en Amerikaans toeristen zijn aan boord. In ruim 5 uur vaar je naar Dodi eiland (ook eigendom van de Volta River Authority) en terug.
De vrouw van dr. Ben, Mercy, woont de helft van het jaar in London en is heel westers. We hebben erg met haar gelachen, want ze snapt de verschillen in cultuur erg goed. Zo rook ze toen we ons bord vol gebarbequede kip hadden, aan haar eten. Dr. Ben vond dat echt niet kunnen in het openbaar, want dat is een belediging voor de kok in de Ghanese cultuur. In London en Nederland kan dat natuurlijk gewoon.
Hun hele familie is wel internationaal georiënteerd, want hun vier kinderen studeren ook in het buitenland (China, Amerika, U.K.) en dr. Ben studeerde bijvoorbeeld meer dan 10 jaar in Rusland en werkte zelfs 3 jaar in Rotterdam.

Tijdens deze ontmoeting hebben we dr. Ben ook de donatie, die we voor we vertrokken van 3M hadden gekregen, overhandigd. Na een mailtje van ons aan 3M voor een bijdrage voor het Central University College in Tema, waar dr. Ben directeur van de gezondheidsstudies is en hoofd van het departement van de physician assistantopleiding, werd dat aan ons toegestuurd. We kregen vijf gloednieuwe Littmann stethscopen van hen. Dr. Ben gaat zorgen dat ze in de skillslabs van de school terecht komen. 3M, nogmaals bedankt!

Op de boottocht hebben we ook Kenneth, de privé chauffeur van dr. Ben’s vrouw ontmoet. Een hele vriendelijke, slimme jongeman, die eigenlijk automonteur is. Als Mercy in Ghana is, rijdt hij haar altijd rond. Het verkeer in Ghana is echt anders (lees: gevaarlijker). De regels worden met voeten getreden en veel wegen zijn slecht. Hier in Akosombo is dat niet zo, maar dit is een rijke stad.
Voor onze weekendtrip met de familie (die ondertussen is gearriveerd) stelde Mercy voor dat we Kenneth zouden vragen voor ons te rijden. En dat wilde hij wel. Over trip later meer.

woensdag 27 juli 2011

Kantine foto's

Aan het ontbijt. Dit is het enige tafeltje met een heel kleed.
Het is uit Holland geimporteerde Engelse aardbeienjam.

Lekker op Ghanese wijze met de handen kliederen.

Lucht van het mortuarium?

Ontbijt, lunch en diner zijn voor ons geregeld door dr. Ben. Voor de schappelijke prijs van 8 Cedi per dag totaal kunnen we drie maaltijden nuttigen in de kantine cq. restaurant van het ziekenhuis.
Als je de deur naar de ruimte open doet, moet je eigenlijk ongeveer een minuut je adem in houden of niet door je neus ademen vanwege een enorme penetrante lucht. Het ruikt er naar bijna dode mensen. Omdat het mortuarium achter de kantine is, denken wij dat daar de lucht vandaan komt. Deze theorie wankelt een beetje, want we roken ‘m ook al op 2 toiletten buiten het ziekenhuis en in een restaurant. Na een korte periode in die lucht, ruiken we m dus niet meer.
De kantine is een ruimte van ongeveer 8 x 5 meter met daarin een balie met vitrinekast met snoepjes, toiletpapier en tandpasta. Verder staan er zes vier-persoons tafels met gammele klapstoelen en plastic kleedjes, sommige onderdelen wat meer versleten dan de andere.
Voordat je kan eten, moet je je handen wassen met een groene zeep uit een Dreftfles, die naar kokos ruikt. En, zoals het bordje boven de kraan zegt: je mag niet je mond wassen aan de kraan/boven de wasbak. 
Na deze plichtpleging, kunnen  we gaan zitten en dan wordt ons eten gebracht, zoals we al eerder hadden verteld. Soms worden Ghanese mensen van een tafel ‘verjaagd’, zodat wij kunnen zitten. Zij moeten dan aan schuiven bij ander personeel uit het ziekenhuis. We vallen natuurlijk wel erg op hier…
Die ruimte waarin we eten is een wereld op zich. We maken er van alles mee. Zo zagen we al twee keer iemand bijna stikken in de graten die hier overvloedig in de vis zitten. Net voor we op wilden staan om een Heimlich-manoeuvre toe te passen, want verder niemand keek op van de naar adem snakkende personen, kwam het op Ghana Magic wijze weer goed.
Vanaf de typisch Ghanese (maar Made in China) plastic soepkommen staren ons regelmatig doffe vissenogen en naar lucht happende vissenbekken aan; gelukkig niet van onze tafel. Ons lunch- en dinermenu bestaat meestal uit rijst (Jollof rice, fried rice of plain rice) met kip. Al het vaste personeel krijgt in plaats van rijst meestal Banku of FuFu, wat gemaakt is van koolhydraatrijke gestampte/ gepureerde cassave. Er wordt dus rekening gehouden met onze Westerse afkomst.
Op vrijdag is de dag van het extraatje, dan krijgen we een gekookt ei. Dat is een welkome variatie op ons verder zeer voorspelbare ontbijt met brood, jam, koffie of thee. Zelfs de boter moeten we er nog steeds iedere dag bij vragen.
Soms eten we ons avondeten buiten de deur om te kunnen genieten van de al het lekkere dat Ghana te bieden heeft. We hebben al een paar leuke eettentjes ontdekt.

maandag 25 juli 2011

Protocollen zichtbaar gemaakt

Als we honger hebben, wijst het bord ons naar de Canteen.
Controle van de voortgang van een bevalling.
Als je het even niet meer weet tijdens een bevalling,
kan je altijd nog op de muur kijken.
Die bruine vlekken zijn pleisters/wijzigingen...

Nachtdienst

Dit weekend hebben we twee nachtdiensten gedraaid met de arts assistent O&G. Het grootste gedeelte van de tijd was het erg rustig. Er waren twee vrouwen die flink weeen hadden, maar we hebben de bevalling hiervan niet meer meegemaakt. Wel hebben we kunnen oefenen met het bepalen van de ontsluiting en de grootte en de ligging van het kind in de buik, dat was nieuw voor ons. In de huisartsenpraktijk maak je dat tegenwoordig niet meer mee.
De moeders hebben hun kindjes allemaal in hun bed liggen. Soms moet je goed in het bed kijken of de vrouw die er ligt al is bevallen of dat ze nog zwanger is. De kindjes worden in een lakentje gevouwen dat op de hoogte van de borsten van de moeder ligt. Zo kunnen ze als ze honger hebben, meteen aanhappen. Het hoopje mens is dus niet altijd zichtbaar tussen de lakens van het bed en de nachtkleding van de mama's.

Een vrouw die al een dag weeen had, moest toch echt bijna gaan bevallen. Op de afdeling is een verloskamer, waar de verloskundigen van de afdeling de ongecompliceerde bevallingen doen. De vrouw vertelde aan de verloskundige dat ze na haar vorige bevalling voor controle naar het ziekenhuis ging en dat toen een van haar andere kinderen is verongelukt. Tijdens het oversteken werd ze aangereden en haar kindje overleed ter plekke. Het verhaal werd in Twi verteld en we zagen de verloskundige schrikken en de vrouw zachtjes huilen. De verloskundige vertaalde de treurige gebeurtenis voor ons. Heftig hoor.
Tijdens de controle zagen we een litteken op de buik van de vrouw, de verloskundige vroeg haar ernaar en ze zei dat ze een keizersnede had gehad bij haar eerste kind. Echter bleek naderhand dat ze er al twee had gehad en dat dat eigenlijk een contra indicatie was om normaal (vaginaal) te bevallen. En het ging helemaal niet goed met haar nu tijdens deze bevalling. Uiteindelijk moest de vrouw alsnog met spoed een keizersnede krijgen. Wat voor ons als studenten interessant was; het was bijzonder om bij te kunnen zijn. Helaas, voor de vrouw, kreeg ze een ernstige bloeding die bijna niet meer te stoppen was. Haar baarmoeder was gescheurd en moest helemaal verwijderd worden om haar te kunnen redden. Gelukkig was alles goed met haar kindje.
Om het bloedverlies aan te vullen kreeg ze een bloedtransfusie, 5 zakken. Het systeem is Ghana is als volgt: als je bloed krijgt, geef je bloed. De patienten worden er na de ingreep op aangesproken door de arts dat er bloed terug moet komen of dat ze er voor moeten betalen. Dan hoeft natuurlijk de patient geen bloed te geven, maar wel de familie. De patienten mogen pas weg als dat geregeld is. Ze zijn hier heel streng over.



zaterdag 23 juli 2011

Wandeling naar de markt

Dit zijn allemaal pepertjes én Michelle.

Na de markt op weg naar huis. Let op de scheve bomen.
Ons uitzicht, terwijl we naar benenden liepen.
Onderhandelen over de prijs van 3 verse pepertjes.
Dat zijn zakjes tomatepuree. Dat is onmisbaar in de Ghanese keuken.
Dit is niet de grootste lading die we iemand zagen dragen.

Lucky goat!

Vrijdagmiddag waren we vroeg klaar. Vanaf het ziekenhuis is het een korte wandeling bergafwaarts naar het centrum van Akosombo. Omdat we nu eens tijd hadden om naar de markt te gaan, lieten we die kans natuurlijk niet schieten.
Onderweg zagen we een geit, die de weg overstak, aangereden worden door een auto. Het was een enorme klap, we schrokken er heel erg van. Even leek de geit te gaan sterven, maar wonderbaarlijk genoeg, sprong hij na een klagende huil op en rende achter de rest van de kudde aan. Onze mond viel open. Een man, die beweerde ooit nog bij Ajax met Gullit gevoetbald te hebben, had het ook gezien en zei dat god er vandaag voor had gekozen de geit zijn leven terug te schenken. God wordt hier vaak aangehaald. Niet alleen mondeling maar ook schriftelijk. Op bijna elke winkel en de achterruiten van taxi's staan teksten als: "The Lord knows", "The devil is a liar" of "Jesus lives Beauty Salon" . We moeten vaak lachen om de creativiteit van deze teksten.
Van de wandeling van onze werkplek naar de markt hebben we foto's gemaakt. Kijk eens wat het hier mooi is.


Apothekersdagen

Op donderdagochtend wordt het overleg van de medische staf ingevuld door een spreker van buiten het ziekenhuis. Deze dag kwam een apotheker van Bayer HealthCare een gesponsord verhaal vertellen over vaginale infecties en een korte  geschiedenis van het voorbehoedsmiddel. In de powerpoint was een plaatje opgenomen over de staat van de erectie in de verschillende levensfasen. De jonge apotheker gaf lachend aan zich nog steeds in de meest gunstige fase te bevinden en hoopte daar nog even in te blijven.
De presentatie duurde meer dan een uur, wat een enorme druk op de rest van het programma legt de hele dag voor alle artsen. Maar, zonder ontbijt hoefden we het niet te stellen, want we kregen een warme snack (een soort hartige gevulde koek met rundvlees), een cakeje en een liter (!) pak ananassap zonder bekertje. Hierna werden we verwacht bij de Reproductive and Child Health Clinic. Er was onder andere een voorlichting voor zwangeren, die instructies kregen over wat te doen voor, tijdens en na de bevalling. Missy, de leuke O&G verpleegkundige van de FPD hield het praatje en hoewel het gedeeltelijk in Twi (wat hier veel wordt gesproken naast Engels) was, was het voor ons goed te volgen. Missy praat met haar hele lijf en ze had de hele tijd flink wat dames aan het lachen.

Op vrijdag was er na het ochtendoverleg de wekelijkse ward rounds voor alle medici. Ook deze keer gingen we met z'n elven op stap. Als physician assistants i.o. aan het werk binnen de asielzoekerszorg kregen we nu een flink portie tropengeneeskunde voorgeschoteld. We zagen twee patienten met sikkelcelanemie (dat alleen bij mensen met een donkere huidskleur voorkomt), die vanwege het koude weer (let wel, het is hier zo'n 28-30 graden Celcius...) een crisis hadden. Ook zagen we een aantal mensen met malaria. Er was een meisje van 5 met koortsstuipen waarvan men nog niet wist wat er precies aan de hand was, het zou malaria, meningitis of tetanus kunnen zijn. We zagen een 35 jarige patient met een psychiatrische aandoening en een flinke alcoholverslaving. Terwijl wij aan het bed stonden lag hij te slapen. De arts schudde hem wakker en vertelde erbij dat ze eens tijdens de ward rounds op advies van de verpleegkundige een man lieten slapen. Echter kwamen ze er later achter dat die man niet sliep, maar was overleden. Dat zou hem dus niet meer overkomen! Toen de alcoholische patient wakker was en rechtop ging zitten, trok hij afwezig het laken over zijn hoofd. De arts assistent, een wat oudere vriendelijke vrouw, vertelde dat hij stemmen hoorde. Binnenkort wordt hij overgeplaats naar een psychiatrisch ziekenhuis in Accra, want hier in de buurt zijn helaas geen faciliteiten voor mensen die psychische of psychiatrische hulp nodig hebben.
Ook kwamen we op een tweepersoonskamer bij een oude man met een open long TBC, die lekker lag te hoesten. Voor wie het niet weet open TBC is erg besmettelijk! Wij hadden de kans weer naar buiten te lopen, de jonge man die er naast lag niet.

Vrijdagmiddag stond er voor ons een kennismaking gepland met de ziekenhuisapotheek. Tijdens de rondleiding daar kregen we uitleg over hoe zij werken en bespraken we samen de verschillen met de Nederlandse situatie. Het team van de apotheek had net een training gehad hoe ze digitaal kunnen gaan werken. Nu wordt alles nog met de hand gedaan, zelfs de etiketten die op de doosjes gaan. Het enigste dat met de computer wordt geregistreerd is de uitgifte van antibiotica, ter controle of iemand niet te veel krijgt (want je kan resistent worden). Behalve op de administratie is dit de enige computer die we hier hebben gezien. Voor Petra, onze apotheker van het GC A in Eindhoven hebben we mooie foto's gemaakt.

De medici hier zijn superspecialisten in het gebruik van antibiotica (AB). Ze kunnen goed onderbouwen waarom bij een bepaalde infectie wordt gekozen voor een specifieke AB. Een van de artsen legde uit dat wij in het Westen meer kennis en kunde hebben op het gebied van chronische ziekten en dat zij meer weten van infecties. Of wij als Westerlingen zo gelukkig moeten zijn dat we alles weten van chronische ziekten... Tijdens de consulten op de OPD hebben we een paar keer bij kunnen dragen aan de juiste keuze in behandeling, want ook hier komen ziekten als diabetes en hoge bloeddruk steeds meer voor.





Contact

Uit allerlei bronnen bereiken ons steeds meer berichten dat jullie graag willen reageren op onze weblog, maar dat het niet lukt. We horen graag hoe het met jullie gaat en we willen ook wel feedback op onze avonturen (houdt ons scherp). Dus, mail alsjeblieft naar physicianassistantinghana(at)gmail.com. Zet in plaats van (at) natuurlijk een @.

donderdag 21 juli 2011

Outdoor CB

Rebecca en Michelle aan de wandel.
Mieke aan de administratie & het Groene Boekje.
Kleurig koppie. Zou ze hoofdpijn hebben?
Kijk dit mooie meisje (met armbanden en heupsieraad) eens hangen aan de weegschaal.
De kinderen leken het erg fijn te vinden.

woensdag 20 juli 2011

Onze mede co-assistent uit de Ukraine

De 25 persoonsbus, waar we ‘s ochtends mee worden opgehaald, stopt recht voor ons guesthouse. Gewoonlijk, als de chauffeur halverwege de straat is, toetert hij, zodat we weten dat we mee kunnen. Gisteren echter waren wij iets te laat met reageren, zodat de chauffeur bijna weer weg reed voordat we buiten waren. Dus vanochtend gingen we voor de zekerheid  8 minuten van te voren buiten staan. Maar de bus kwam maar niet. Justice (24), de security man van dienst stelde na een kwartier wachten voor vast een stuk te lopen met z’n drieën. Na een halve kilometer kwam de bus aanrijden. Hij was ondertussen 20 minuten te laat en we maakten ons een beetje zorgen. We werden namelijk uiterlijk 08.30 u verwacht in het ziekenhuis vanwege onze dag uit met de Family Planning Department (FPD). En we moesten nog ontbijten in de ziekenhuiskeuken.
Gelukkig bleek in het ziekenhuis dat de bus die ons en het team van de FPD naar de stad zou brengen, dezelfde bus was, als waarin we naar het werk waren gebracht. Na het ontbijt meldden we ons met behulp van een van de facilitair medewerkers van het ziekenhuis bij de FPD.
Tassen, koelboxen met vaccins, plastic stoelen, tafel bladen en –poten werden in de bus geladen. Waarna wij met onze mede co-assistent Rebecca (22), 2 verpleegkundigen, een technisch assistent  en 12 man personeel uit de nachtdienst weer terug in de bus stapten. Rebecca is een rustige Ghanese meid, die haar opleiding geneeskunde aan een universiteit in Ukraine volgt. Voor haar co-schap is ze deze zomer 8 weken terug in Akosombo. Ze komt van oorsprong hier uit de Volta regio.
Na een flinke omweg (van ongeveer een uur), omdat het VRA personeel netjes thuis voor de deur wordt afgezet, kwamen we boven op de berg aan, in een ander deel van Akosombo. Terwijl zo’n 30 moeders met babietjes in de draagdoek of aan de borst onder een boom op ons zaten te wachten, werden de spullen uit de bus geladen. Op een betonnen verhoging met een golfplaten overkapping, werden de twee tafels opgezet en een weegschaal aan het balkenplafond gehangen. Ter controle of de haak goed hing, ging de technisch assistent er aan hangen.
Ons outdoor consultatiebureau! Aan de ene tafel moesten de moeders zich melden en hun groene boekje (net als bij ons!) afgeven. Een en ander werd geregistreerd in een handgeschreven administratieboek. Daarna werden de namen van de kindjes afgeroepen, zodat de technisch assistent ze kon wegen (zie foto). Waarna ze bij de tweede tafel (waar wij ook aan zaten), konden komen voor de immunisatie.
Missy, een goedlachse, mollige O&G verpleegkundige instrueerde ons hoe we haar konden ondersteunen met de registratie. Een dik en groot schrift met harde kaft werd er bij genomen. Michelle mocht beginnen en raakte van de wijs door de enorme hoeveelheid data die met de hand opgeschreven moest worden. Zij verwisselde baby- en moedernamen en kreeg keer op keer geduldige aanwijzingen van Missy hoe en waar de data van vorige vaccinaties te noteren.
Daarna was Mieke aan de beurt, dat ging wat vlotter (nadat ze bij Michelle had kunnen zien hoe het niet moest). Ondertussen prikte Missy er flink op los. Ze jaste de naald (die normaal in het lekkere dikke bovenbeentje van de baby gezet moet worden), bijna in de kniegewrichtjes met een snelheid, die niet met het blote oog te volgen was. De kinderen jankten stuk voor stuk zo hard, dat we soms dachten dat ze er in zouden blijven. En terwijl ze dan huilden, werden in het open mondje net zo vlot wat druppels vitamine A en poliovaccin geperst. Machinaal bijna…
Omdat we bijna een uur eerder klaar waren dan gepland omdat wij geholpen hadden met de administratie, zijn we een stukje gaan wandelen met Rebecca. Het uitzicht in dat deel van Akosombo is prachtig. De vallei waarin de stad ligt, heeft groene glooiende hellingen met witte huizen met afwisselend rode en groen daken. Het is er erg stijl, je moet dus lekker slenteren om niet te zweterig te worden in de, met het verstrijken van de dagen,  steeds warmer en droger wordende lucht. Af en toe en op sommige plekken, als het windstil is, ruik je dode vis in verschillende stadia van ontbinding (we zitten nu eenmaal aan de Volta rivier). Als de wind warm en vochtig, satijnzacht over je huid gaat, ruik je gelukkig vooral houtvuur en het groen van de bomen.
Rebecca vertelde ons dat het studeren in de Ukraine niet altijd even makkelijk is. De opleiding is internationaal en wordt gegeven in het Engels. Maar veel patiënten in de ziekenhuizen waar ze als student stage loopt, zijn niet gewend aan een donkere huidskleur. Soms willen ze niet door haar worden aangeraakt. Of er worden kwetsende opmerkingen gemaakt tegen haar of nog erger, men maakt apengeluiden als ze langsloopt. Erg geschokt over haar verhaal vertelde ze tegen ons dat ze ondanks dat een fijne tijd in de Ukraine heeft en de taal langzaam leert verstaan en spreken.
Ze vroeg ons of het in Nederland ook -26 graden was in de winter. Het is een leuk idee om Rebecca (zie foto) met een bontmuts op in de sneeuw te zien lopen.
De bus terug kwam weer te laat, zo’n anderhalf uur, je raakt er aan gewend (zelfs als Nederlander). Op de terugweg werd er personeel voor de avonddienst opgehaald, zodat we vandaag ongeveer 3 uur in de bus hebben gezeten. Van ons huis naar het ziekenhuis is hemelsbreed max. 10 kilometer, dus stel je voor. Maar het is beregezellig onderweg, de Ghanese mensen maken veel contact met elkaar in het openbaar en er wordt heel wat afgelachen, ook ’s ochtends om half acht.
Al met al weer een leerzame en leuke dag.

dinsdag 19 juli 2011

In de consultancy room en op de gang

De lange wachtrij in de gang voor de consultancy rooms (zie je waar de gang eindigt?)
Mieke aan het studeren in de consultancy room, terwijl we wachten tot het spreekuur begint.
Dit is de stoel waar patienten op moeten zitten tijdens het consult.
Het doet ons telkens weer denken aan een elektrische stoel. Zoals je ziet, zit hij wat rigide.
Let op de neksteun en de schroef aan de achterzijde, waarmee hij helemaal plat gelegd kan worden.

OPD

De afgelopen 2 dagen hebben we op de Out Patient Department (OPD) in het ziekenhuis gewerkt. Onderdeel hiervan zijn de spoedeisende hulp, de general practitioner (huisarts) en tandheelkunde.
Patiënten komen naar het ziekenhuis en melden zich bij de receptie van het dossierarchief. Hier moeten ze wachten tot hun dossier is gevonden of (bij nieuwe patiënten) een dossier is aangemaakt. Hun papieren dossier wordt afgegeven bij de triageverpleegkundige en de patient neemt plaats aan de linkerzijde van de wachtruimte, achteraan in de rij. De rij bestaat uit ± 100 stoelen (10 x10), waar op de menigte zich als een trage slang naar de voorste stoel beweegt. Eenmaal vooraan aangekomen  wordt door een verpleegkundige de bloeddruk en de temperatuur gemeten, de pols opgenomen en kinderen worden gewogen (goede risico-inventarisatie én 0-meting). Deze informatie wordt op een kartonnetje
geschreven – uit een lege latex handschoenen doos geknipt –  en hiermee kunnen ze plaats nemen in de volgende wachtrij aan de rechterkant van de open ruimte, die zich eender richting de voorste stoel begeeft. Daar aangekomen bepaald de triageverpleegkundige bij welke consultancy room (en dus wat voor soort arts) men plaats kan nemen. Kinderen met koorts en spoedgevallen worden eerder geholpen. Na een aantal uren wachten (er melden zich honderden mensen iedere dag) zien mensen dan eindelijk de arts, die (gelukkig) uitgebreid de tijd neemt voor de mensen.

Patienten die met spoed een arts moeten zien mogen de klapdeuren naar de ER door. Op de spoedeisende hulp werden de afgelopen dagen 2 mensen opgenomen die daar ook overleden. De eerste was een man van 75 die kwam met pijn in de onderbuik. Bij onderzoek bleek hij ook nog uitgedroogd en vocht én lucht in de buikholte te hebben. De luchtbel die op de rontgenfoto te zien was, wees op een perforatie ergens in zijn buik. Hij kreeg via een infuus vocht. Voor de perforatie zou hij geopereerd worden, maar het mocht helaas niet meer baten.
Later werd er een man van 58 binnen gebracht met ernstige brandwonden, zo n 60% van zijn lichaam was verbrand. Tijdens het sprayen met anti-insecten gas, was er brand ontstaan en daarna een flinke explosie. Hoewel het precies duidelijk was, wat er voor zorg geleverd moest worden, stond het team met de handen in het haar, want het ziekenhuis heeft geen beademingapparaat. De man overleed. Met de artsen bespraken we de frustratie van het niet kunnen behandelen terwijl je alle kennis en kunde in huis hebt. Hierna hebben we besloten te gaan zorgen dat er een (tweedehands) beademingsapparaat naar het ziekenhuis gaat vanuit Nederland (later hierover meer).

Het begin en het einde

Om 07.45 u, aan het begin van onze dag, tijdens het ochtendoverleg met de medische staf.
Let op onze actieve luisterhouding, terwijl de dienstdoende arts de nachtdienst overdraagt.
Om 18.30 u in de medische bibliotheek, na een lange dag hard werken.
In slaap gevallen met medische literatuur.
Rond dezelfde tijd in de medische bibliotheek, even weggedommeld tijdens de studie.





Aanmelden als volger

Over het aanmelden als volger hebben we al veel berichtjes via de mail gehad, want dit blijkt niet altijd te lukken. Er zou een knop zichtbaar moeten zijn, die je kan aanklikken. Ons was al opgevallen, dat die niet op alle pc's (misschien heeft het iets met schermresolutie te maken) te zien is.

Verder moet je als je niet bent aangemeld, bij het plaatsen van een reactie op de blog een profiel kiezen (dat kan bv. je hotmail of gmail account zijn).
Succes!

vrijdag 15 juli 2011

Sfeerimpressie van vandaag

Verboden opname - dit mogen we dus niet doen!

Met z'n 11-en visite lopen.
Michelle is 2e van rechts. Mieke de fotograaf (niet zichtbaar).

Ons VRA guesthouse. Links achter in de tuin het huisje waar de security verblijft.

Ons VRA guesthouse

Vanochtend hadden we samen met de rest van de medische staf om 7.30 u vergadering in het ziekenhuis. Alle andere ‘prescribers’ (wat voorschrijvers – van medicijnen – betekent en dat kunnen de artsen, physician assistants of arts assistenten zijn) hadden een lange dag en nacht gehad daarvoor, sommigen waren om 5 u ’s ochtends pas klaar met hun (dus bijna 24-uurs) dienst, dus iedereen nam bewust een relaxte houding aan. De spoedeisende patiënten van die nacht werden besproken. Na het overleg zijn we de algemene visite gaan doen in het hele ziekenhuis (alle afdelingen, uitgezonderd de O&G ward) met een groep van 11 mensen. Aan ieder bed stonden dus 11 man/vrouw medische staf en daar achter ook nog 1 of 2 verpleegkundigen op instructies te wachten. Aan de gezichten van de volwassen patiënten was niet te zien of ze onder de indruk of geïntimideerd waren door het reuze gezelschap. De kinderen echter zaten ons met grote ogen aan te staren (wat natuurlijk ook door onze blanke hoofden zou kunnen komen). De patiëntbesprekingen hebben het effect van een intervisie voor alle medici. Ieder bespreekt zijn eigen patiënt en samen wordt meteen gekeken hoe het beter of anders kan (bv. financieel aantrekkelijk voor niet of slecht verzekerde patiënten). Al met al een leerzame ochtend en veel dialoog over de verschillen in de medische zorg en behandelingen tussen Ghana en Nederland.

Het VRA guesthouse waar we als studenten verblijven heeft 3 slaapkamers, een keuken, een badkamer met bad/douche en toilet en een woonkamer. Het staat in Akosombo, in de wijk Upper Dam. We hebben security met wapenstokken (i.v.m. ‘thieves’) bij ons huis, beneden in de tuin, 24 u per dag. De mannen en vrouw (altijd samen met een mannelijke collega) van de security hebben ook een rol als conciërge. Omdat we ons huis graag zelf wilden schoonmaken, hadden we op de markt een emmer, bezem en dweil gekocht voor 15 Cedi (7,50 euro). Toen de dienstdoende security man ons uit de taxi zag stappen met de spullen, kwam hij hoofdschuddend naar ons toe. We hadden hem moeten zeggen dat het huis niet in orde is, zodat hij een schoonmaker van de VRA zou kunnen oproepen via de chef facilitaire dienst. Het is echt not done dat wij als medisch studenten zelf het huis gaan poetsen. Op zijn vraag wat we nog meer nodig hadden, probeerden we uit te leggen dat we waterkoker willen hebben om soep, koffie of thee te maken. Hij dacht dat we een kok wilde hebben en zei dat te gaan regelen. Gelukkig hadden we op tijd door dat we het Engelse woord ‘kettle’ moesten gebruiken. Het moet natuurlijk niet te decadent worden.

Gisteren probeerden we al een waterkoker aan te schaffen op de markt, zoals eerder verteld. Deze was te duur, dus toen we vandaag een tweedehands elektronica kraam ontdekten, hoopten we onze slag te slaan. Vervolgens werden er twee klapstoeltjes neergezet, zodat we konden wachten terwijl de stekker van de reeds gevonden ketel tussen een flinke stapel andere spullen gezocht werd. Onze blik viel op een stuk vloer waar 6 verlengsnoeren cq stekkerdozen lagen met welgeteld 27 mobiele telefoons die er lagen op te laden. Een wir war van snoeren lag er tussen. Michelle rook al iets vreemds (ze dacht dat het misschien een gebraden kippetje was). Terwijl de waterkoker werd getest, bleek dat er een berg met snoeren in de fik stond, geen gevogelte dus. In rap tempo werden alle stekkers los getrokken door twee mannen, aangestuurd door een volle Afrikaanse jonge vrouw die aanwijzingen gaf hoe dat te doen. Een gesmolten kluwen snoeren werd omhoog gehouden. De waterkoker was onbeschadigd uit de fik gekomen. Er werd water uit de koker in een schaal geschonken, waar onze handen in werden geduwd om te laten zien dat hij werkte. Hij werkte, niet zo fijn echter je handen in kokend water! Helaas hebben we hem moeten laten waar hij was, want de prijs van 45 Cedi was 10 Cedi duurder dan een nieuwe. Als het goed is hebben we er binnenkort een die door de VRA aan ons wordt gegeven (en bij de inboedel van het huis hoort).

donderdag 14 juli 2011

Pitoreske plaatjes

Drie mooie dames (let op de oorbel bij die van een dag oud)
VRA Hospital, de main corridor naar alle afdelingen
De Tilapia eindigt vanuit deze rivier na 3 u op je bord.
Resort "Afrikiko"

Beelden bij onze avonturen met plaatselijke monsters

Wat! Een schorpioen??

Na de verlossende woorden "it will never come back" voelden wij ons zo!

Watch and learn

Vanochtend (donderdag) zaten we keurig gewassen en bepakt om 7 u klaar om opgehaald te worden voor het ochtendoverleg om 7.30 u. Uiteindelijk kwam de chauffeur om 8 u aanrijden. Hij wist niet dat we een half uur eerder overleg hadden. In het ziekenhuis aangekomen, besloten we dus eerst te gaan ontbijten. Echt relaxt, wij gaan zitten en zonder dat we het idee hebben dat iemand ons zag komen, wordt binnen een paar minuten een ontbijtje uitgeserveerd. Zelfs de koffie waar Michelle om vroeg gisteren, stond er nu vanzelfsprekend bij. Na het ontbijt zijn we naar de O&G ward gegaan, omdat we niet wisten waar de arts-assistent zich bevond.
De verpleegkundige in opleiding en de verzorgende vroegen of we wilden helpen met het wassen van de pasgeboren babies (max 2 dagen oud). Tuurlijk! Wat zien die er kwetsbaar uit, die mini-mensjes.
Bij het tweede babietje dat Mieke met de verzorgende ging halen, werden de kleertjes uitgedaan en bleek het helemaal rimpelig te zijn volgens de verzorgende (een jonge meid). Het babietje bleek helemaal uitgedroogd! Verder had het een infectie aan beide ogen en bij nader bekijken bleek het een kindje met het syndroom van Down te zijn. De midwife, er werken verscheidene verloskundigen op de afdeling, bevestigde het Down-syndroom, maar vond dat het kindje al goed dronk. Omdat Mieke zich zo ongerust maakte over de laisser-faire houding van het team, heeft zij het jongetje alvast water uit de kraan laten zuigen van haar pink, dat het gretig dronk. Later bleek dat de borstvoeding helemaal niet goed ging en dat de arts-assistent niet wist dat het een Down-kindje was. Hij schrok ervan. De superviserend gynaecoloog vond ook dat het gedehydreerd was en gelukkig werd er actie genomen.
Het volgende programma-onderdeel bestond uit een zaal visite. Ondertussen was het al 12 u geweest toen we klaar waren hiermee en aangezien we de twee dagen hiervoor pas laat in de middag konden lunchen, regelden we toestemming om te kunnen gaan eten.
Na een korte lunch met rijst en vis mochten we aanschuiven in de consultancy room op de Out Patient Department (zeg maar, de huisarstenpraktijk/spoed eisende hulp). Er kwamen alleen maar gynaecologie patienten langs, omdat de arts-assistent van gynaecologie was. Het spreekuur ging best traag (voor onze collegae van het GC A: zelfs nog trager dan Michelle ;-)) en al die tijd zaten wij op loungestoelen samen met de Ghanese physician assistant te kijken hoe de arts-assistent zijn spreekuur hield. We konden tussendoor vragen stellen. We werden niet voorgesteld aan de patienten, alleen als er lichamelijk onderzoek werd gedaan.
Na drie uur observeren, bleek het al 16 u en we moesten nog het een en ander gaan regelen met de Head Administrator, bijvoorbeeld onze time table (wat te doen de komende week). Verder wilden we jullie graag op de hoogte brengen van onze avonturen en het zwembad lonkte nog steeds. Dus na toestemming van de arts-assistent, konden we vertrekken (terwijl er voor hem nog zo'n 20 patienten zaten en lagen te wachten).
De bus, die ons naar Akosombo zou brengen, bleek vol te zitten met personeel dat naar huis wilde, dus besloten we de 30 minuten bergafwaarts te lopen naar het centrum. Op de markt wilden we een jonge man bij een taxi vragen of er een inetrnet café was in Akosombo, wat schets onze verbazing, Aoushi stapte net uit die taxi en wist waar die was (Ghana Magic! - je gaat hier van verbazingwekkend event naar event, als je iets nodig hebt, staat dat ineens in vertrouwde vorm voor je neus).
Bij een swingende dame bij een kraampje langs de weg kochten we banaantjes, pinda's en plantane (soort chips). Zij nodigde ons uit die zelfde avond naar een gospelviering in haar kerk te komen (dat was al de derde keer dat we voor een religieuze viering werden gevraagd). We hebben beleefd afgeslagen.
We probeerden een waterkoker te kopen, maar haakte af na de enorme prijs van 35 Cedi (zo'n 17,50 euro), het afdingen lukte niet. Jammer dan, geen waterkoker. Misschien morgen... Daarna besloten we naar het Volta Hotel te gaan en in het uur voordat de zon onder ging nog even lekker te zwemmen (eindelijk!). En daar kwam de Ghana Magic weer om de hoek kijken: we liepen naar de markt om een taxi uit te zoeken, echter daar bleek de personeelsbus (leeg en wel) te staan. De chauffeur gebaarde ons en vroeg waarom we niet waren ingestapt bij het ziekenhuis. We vertelden hem dat de bus vol zat en hij vroeg of hij ons nu kon wegbrengen. Na 5 minuten stapten we voor de deur van Hotel Volta uit, zo relaxt!
Het was erg rustig, we waren de enigste gasten bij het zwembad. Daarna zijn we in het restaurant van het hotel lekker gaan eten en drinken met prachtig uitzicht op de Volta Dam. Vanuit hun internetcafe houden we jullie nu op de hoogte van onze dagen. Tot snel en check de foto's!




Volgen van onze blog

Beste allemaal, we hebben al veel vragen gehad over het aanmelden als volger van de blog. Helaas weten wij ook niet waarom het soms wel en meestal niet werkt. Sorry.
We doen ons best regelmatig te schrijven, 's avonds thuis onder het genot van een biertje op de laptop. We moeten dan wel de mogelijkeheid hebben het in het internetcafe van het Volta Hotel te uploaden (zo'n km van ons huis, bergafwaarts).
Dus, houdt het in de gaten!

Change of plan

Dinsdag kregen we te horen dat we vandaag (woensdag) vrij hadden, om even te acclimatiseren. Wel moesten we om 8 u klaar staan, want dan zou de chauffeur ons op halen om te ontbijten in het ziekenhuis om daarna een rondleiding te krijgen. We hadden al bedacht ’s middags te gaan zwemmen in het Volta Hotel. Goed plan.
Aangekomen in het ziekenhuis, werden we eerst geïnstalleerd in de kamer van de Head Administrator. Daarna werden we in de hal bij de receptie neergezet, iemand van de keuken zou ons komen halen. Het duurde even, maar dat was niet erg, want zoals in alle wachtruimtes, consultancy rooms en zelfs de spoedeisende hulp staat een tv waarop de hele dag een Ghanese soap te zien is. Erg grappig met veel overacting, liefde, verdriet, woede en alle andere menselijke emoties. Het kussen is geweldig, in slow motion. Medewerkers die langs lopen, vertragen even om te kijken (en men loopt al niet zo snel); prachtig om te zien.
Uiteindelijk werden we opgehaald om te ontbijten in de personeelskeuken. We kregen sneetjes wit brood, een pot jam en thee. Om ons heen werd Fou Fou (een soort pureedeeg met vlees en soep) gegeten. Omdat na het eten niemand ons kwam halen, zijn we zelf gaan rondkijken in het ziekenhuis. Een bewaker vroeg of hij ons kon helpen en hierdoor kwamen we weer in de zelfde hal terecht waar de soap te zien was. Er werd nog steeds of weer gekust.
Na zo’n minuut of 20 werden we opgehaald voor de rondleiding, deze kregen we samen met een student Pharmacy van het polytechnisch instituut in Kumasi, Aoushi, een leuke meid. Onderweg kruisten we telkens de rondleiding van een medisch student uit New York, die nog duidelijk last had van een jetlag (aan zijn haar te zien).
Het was net alsof men samen dezelfde tekst had ingestudeerd, wij werden voorgesteld `this is Michelle and Mieke, medical students from Hanze University, Holland. Michelle will be staying 8 weeks, Mieke 6 weeks.´ Het antwoord was standaard ‘my name is …, very welcome, I hope you have a pleasant time, we will meet again.’
Zelfs Aoushi moest steeds harder lachen bij iedere volgende kamer. Overigens maakte onze gids steeds fouten, hij wees de verkeerde persoon aan of zei dat Aoushi uit Nederland kwam.
Op de spoedeisende hulp liepen we binnen via een dienstingang. Er lag een man in bed dood te gaan (happend naar adem), met familie er om heen.  Om ons voor te stellen aan de arts, de verpleegkundigen en anderen moest de familie van die man tegen de muur aan gaan staan, van het bed weg. Op een meter afstand van het bed, werd ons op luide toon gezegd: ‘I hope you have a pleasant time, we will meet again!’ Een beetje beduusd stapten we een enorme wachtruimte in, waar zo’n 200 mensen zaten te wachten met het gezicht richting de tv met welbekende soap.
Door een verpleegkundige werd getriageerd, of iemand mocht naar de general practitioner (de huisarts of de physician assistant) of iemand werd op de spoedeisende hulp gezien. Dit werd via luidsprekers erg luid omgeroepen. Moest ook wel, want sommige mensen lagen te slapen (bijna dood, misschien?).  
Na de rondleiding zouden we eigenlijk terug gebracht worden naar huis, maar er was een change of plan. Door een chauffeur (echt heel decadent om rondgereden te worden, maar het is hier zo geregeld voor alle studenten) werden we naar de algemeen directeur van het ziekenhuis gereden, die kantoor houdt elders in Akosombo. Ook is zij de hoofd gynaecoloog. Een hele pittige, mooie vrouw met een bijna niet Ghanese snelheid van werken.  Zij vertelde ons, dat we in plaats van een vrije middag, thuis onze doktersjas konden gaan halen en aan de slag gingen in het ziekenhuis. Geen zwembad dus, wel fijn om aan de gang te kunnen.
Eerst hebben we op x-ray mee mogen kijken bij een onderzoek van 2 vrouwelijke patiënten met fertiliteitproblemen. Daarna hebben we op de ultra sound ruim een uur samen met een physician assistant in opleiding van de Central University College mogen observeren.
Daarna was het tijd voor de ward rounds (artsenvisite aan bed, op de afdeling) bij obstetrie en gynaecologie (O&G); want het andere change of plan is dat we samen bij O&G zijn en dan daarna ook op alle andere afdelingen zullen werken. Chirurgie is verzet naar later, want de hoofd chirurg is op vakantie en de intern (arts-assistent chirurgie) is net deze week begonnen.
Tijdens de visite besloot de gynaecoloog dat twee vrouwen met een missed abortion (door het lichaam slecht verwerkte spontane abortus), meteen gecuretteerd moesten worden. Dus werden we verzocht mee te gaan naar de operating theatre, ons om te kleden en mee op de operatie kamer de ingrepen te observeren.  Een jonge vrouw (ze had gezegd 17 te zijn, maar wij denken dat ze een meisje van 12 was), kreeg geen anesthesie, want hiervoor was ze niet verzekerd. Dus plaatselijke verdoving. Die hielp niet goed, dus deze jonge dame (al schreeuwend) moest door vijf mensen neer gedrukt worden, terwijl er na veel overleg met de anesthesist alsnog wat extra verdoving werd gegeven. Dat zet mensen op ons werk die zeuren over het zelf moeten betalen van een paracetamol wel in ander daglicht.
Om 16 u konden we eindelijk gaan lunchen, waar ons werd verteld, n iet later dan 18 u te komen dineren, want de chauffeur moest ons op tijd terug naar huis brengen. Veel eten in een kort tijdsbestek, dus.
Met de chauffeur zijn we, in een hele grote lege bus voor 20 personen, na het avondeten naar een plaatselijk bar cq. winkel gereden waar we water, bier en wijn hebben gekocht. Eerst werden we door een vriendelijke Jehova getuige voorzien van een WatchTower (bijbelse literatuur). Terwijl onze drank werd ingepakt, realiseerden we ons dat we geen glazen en geen opener hadden. De chauffeur stelde voor bij hem thuis langs te rijden om dit voor ons te halen. De madame van de winkel pakte echter al twee glazen in en toverde een oude opener uit een kast. Voor de vriendelijke chauffeur hedden we een extra biertje gekocht. Onder het genot van een Star Beer kijken we terug op een leuke dag vol met Ghana magic (de Ghana gangers weten wat we bedoelen). Morgenvroeg worden we om 07.30 u verwacht op het medische ochtendoverleg. Hoe laat we worden opgehaald is een raadsel.

Vervolg eerste dag

Na een verfrissende duik in het zwembad van het hotel, met de onweerswolken aan de skyline van Accra en een continentaal ontbijt werden we door dr. Ben en zijn chauffeur opgehaald om naar Tema te gaan. Dr. Ben zou om 10.00 u een vergadering hebben op de University College, wij zouden ons zelf dan even vermaken. Aangekomen bleek dat de vergadering was afgezegd, dus kregen wij een rondleiding langs de faciliteiten van de Physician Assistant department.
Daarna zijn we van Tema naar Akosombo gereden, een rit van zo’n anderhalf uur. Onderweg reden we bijna acht apen (Baviaan-achtigen) van de weg.
Aangekomen in Akosombo moesten we het eerste guesthouse beoordelen, waar we eventueel zouden gaan wonen. Het sanitair was zo vies, dat we in gedachten al een paar flessen ontsmettingsmiddel hadden ingeslagen. Wel een hele mooie omgeving inclusief sierkippen, een stoere haan en een bewaker met kapmes en veren in zijn haar (geen idee waar die vandaan kwamen, die veren).

Daarna zouden we gaan lunchen, maar we werden eerst voorgesteld in het Volta River Authority Hospital  (onze stageplek!!) aan de Head Administrator, in verband met het tweede guesthouse wat we zouden gaan zien. Er moest nog onderhandeld worden over de enorme prijs van maar liefst 60 dollar per dag (door ons te betalen). En onderhandeld werd er, drie uur lang, terwijl wij samen bil aan bil op een stoel zaten. Het ene na het andere lid van de hospital staff kwam binnen. Er werd uitgebreid en met veel omwegen gesproken over de sleutel en een formulier.
Gelukkig was het cool in de kamer, vanwege de airco die op 16 graden C. stond. Eindelijk konden we weer de warmte stappen en naar het tweede guesthouse gaan. Dat is nu ons huis, prijs nog onbekend, onderhandeling worden nog gevoerd , niet door ons gelukkig. `Maybe free, if we work hard´.

Na het achterlaten van onze koffers in ons huis, zijn we door dr. Ben en de directeur van het ziekenhuis, ook oogspecialist en zijn vrouw, een gespecialiseerd oogverpleegkundige meegenomen om te lunchen. Bij een soort resort aan het strand van de Volta rivier, een paradijselijke plek! We hebben 3 uur moeten wachten op ons eten, ondertussen was het 17 u  (let wel: het betrof onze lunch). Onze eye doctor was zo kwaad op de serveerster en de keuken dat hij 4 keer heeft gebeld met zijn vriend, de eigenaar van Afrikiko (het resort). De laatste keer dat hij belde, ging hij klagen omdat er niet genoeg frites op het bord van zijn vrouw lag. Het was grappig om te zien, hoe dit geregeld werd. Nog leuker was dat wij Ghanees eten hadden besteld en zij een Amerikaans bord met Fried Chicken en dat wij lekker en veel eten hadden en zij niet. Wij vermoeden dat de vis nog gevangen moest worden. We zagen de vissersboten met Tilapia langs varen, “very fresh”.

Na het eten hebben we afscheid genomen van dr. Ben en werden we door de directeur en zijn vrouw meegenomen naar een winkeltje in Akosombo, waarna we thuis werden afgezet.
Voordat we de koffers konden uitpakken hebben we eerst de handen uit de mouwen moeten steken, want het was echt heel ranzig. Met citroenzeep (navulling in een gebruikte fles uit de winkel, heel milieubewust), hebben we overal hand- en vingerafdrukken afgepoetst, keutels weggeveegd en aangekoekt vuil weggebikt. Uiteindelijk hebben we besloten dat de keuken te erg stinkt om te gebruiken. De badkamer is oke, en de slaapkamers zijn schoon.
Nadat we uitgepakt en wel de klamboe’s hadden opgehangen, wilden we gaan relaxen. Michelle had op haar kamer al een paar keer een gekko langs zien rennen, geen probleem, erg schattig.
Hierbij een “live” ooggetuigenverslag van wat er daarna gebeurde (spanning en sensatie), door Michelle: “Ik zit op mijn stoel, ik schrijf in mijn reisdagboek. Plotseling zie ik mijn ooghoek iets met een behoorlijke snelheid voorbij wandelen. Ik dacht, he, die gekko komt voorbij, maar er klopte iets niet! Hij liep te snel, had meer pootjes dan eerder en een rare kromme staart naar voren gekruld en twee scharen. Ik schrok me kapot, het was een schorpioen, op MIJN slaapkamer! In paniek dacht ik misschien zit er wel een heel nest! Ik gilde, hoorde de bewaking (van de compound) lachen en ik rende naar Mieke om onder haar klamboe te duiken. Het was niet voor lange duur, dat we daar samen zaten; het was warm, we moesten plassen, we wilden een fles water uit de ijskast hebben en een zaklamp, want het licht deed het niet daar. Terug naar mijn kamer met Mieke, gewapend met een spraybus Rapid Killer (om klein ongedierte te doden), hebben we hem achter de deur gevonden. Agressief met zijn staart zwaaiend, hebben we een wolkje spray over hem heen verneveld, spullen gepakt en de deur dicht gedaan.
Na een nacht in hetzelfde bed, ben ik gaan kijken hoe hij er bij lag. Het beestje lag op apegapen, maar nog wel na te schokken van het gif (hoezo, rapid?). Terwijl Mieke onder de douche stond heb ik de security erbij gehaald. Deze dappere Ghanees heeft het beest uit de kamer geschopt, was zeer verbaasd dat ie in huis zat en ging er met zijn schoen op staan, keek me aan met grote bruine ogen en zei: ‘it will never come back’.